دانستنی های مفید در خصوص حساسیت دارویی

تزریق عضلانی، وریدی و استفاده موضعی دارو، مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت است.
وقتی صحبت از حساسیت می‌شود بیشتر حساسیت فصلی، عطسه و آبریزش بینی همراه با آن در ذهن مجسم می‌شود، اما حساسیت انواع دیگری مانند حساسیت غذایی، دارویی و حساسیت به حیوانات نیز دارد. حساسیت دارویی در اثر واکنش‌های دارویی ایجاد شده و به مقدار دارویی که بیمار مصرف کرده است بستگی دارد که ٨٠‌درصد مسمومیت‌های دارویی بر اثر مصرف دارو اتفاق می‌افتد. اما بقیه مسمومیت‌های دارویی ناشی از اثرات جانبی، اثرات ثانویه مانند اسهال مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها و تداخلات دارویی، واکنش‌های ایمنی یا بدون مکانیسم شناخته شده است.

مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت‌های دارویی
به‌گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تزریق عضلانی، وریدی و استفاده موضعی دارو، مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت است.
مصرف خوراکی دارو کمتر ایجاد حساسیت دارویی می‌کند؛ شایع‌ترین شاخص پوستی واکنش‌های دارویی دانه‌های قرمزرنگ موسوم به «راش» است.
راش‌ها یک تا ٣ هفته بعد از مصرف دارو ایجاد می‌شود؛ واکنش‌های حساسیت پوستی شدید به علت این‌که با مرگ و زندگی ارتباط دارد باید سریع تشخیص داده شود.
هنگامی که برای نخستین‌بار دارو مصرف می‌شود، واکنش‌ها غالبا بروز نمی‌کند و بیمار تحمل نشان می‌دهد.

آنتی‌بیوتیک‌ها از مقصران اصلی واکنش‌های حساسیتی
واکنش‌های حساسیت‌زا نسبت به داروها شایع است و آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مقصران اصلی برانگیختن واکنش‌های حساسیتی به شمار می‌روند.
اگر فردی به یک آنتی‌بیوتیک حساسیت داشته باشد، احتمال زیادی وجود دارد که نسبت به ماده شیمیایی مشابه یا آنتی‌بیوتیک دیگری از همان خانواده نیز حساس باشد.
شناخت حساسیت‌های فردی بسیار مهم است چراکه فرد باید بتواند در مواقع لزوم آنتی‌بیوتیک دریافت کند. موضوع دیگر که اغلب اشتباه گرفته می‌شود، افتراق بین عوارض جانبی از حساسیت واقعی است.دل بهم خوردگی به دنبال مصرف دارو یک واکنش حساسیتی نیست اما جوش‌زدن یک واکنش حساسیتی است.

هنگام مصرف دارو باید  به چه نکاتی توجه کنیم؟

١. هنگام مصرف دارو و بروز حساسیت در مراجعه به پزشک تاریخچه مصرف دارو را به‌طور دقیق بیان کنید، گاهی بسیاری از داروهای گیاهی یا مسکن‌ها عامل حساسیت‌زا هستند.
٢. برای واکنش‌های حساسیت داروی هیچ تست پوستی باارزشی وجود ندارد.
٣. تست‌های خونی فقط برای برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها وجود  دارد.
٤. بیشتر متخصصان اولین قدم برای مبارزه با حساسیت را دوری از ماده حساسیت‌زا عنوان می‌کنند. اگر بتوان عامل حساسیت‌زا را پیداکرده و به همین ترتیب از آن دوری کرد دیگر نیازی به دارو نخواهیم داشت.
٥. مصرف داروهای ضدحساسیت مشکلی را حل نخواهد کرد، فقط درمان تسکینی است.
٦. در برخی مواقع پزشک دارویی که قبلا موجب بروز عوارض جانبی برای فرد شده را برای او تجویز می‌کند، اما به ندرت دارویی را تجویز می‌کند که فرد در گذشته نسبت به آن حساسیت نشان داده است.
بنابراین هنگام ویزیت پزشکان به آنها سابقه حساسیت دارویی خود را اطلاع دهید.
٧. آلرژی‌های غذایی برای آنهایی که دچار واکنش‌های شدید حساسیتی می‌شوند، مهم است.
٨. گرده گیاهان و سایر اجزای گیاهی حساسیت‌زا از علل شایع حساسیت‌های فصلی هستند، این احتمال وجود دارد که عامل حساسیت‌زا در خانه وجود داشته باشد و در خانه ماندن موجب تشدید حساسیت فرد شود بنابراین باید تلاش شود تا خانه از تهویه مناسب برخوردار باشد.
٩. درصورتی که فرد سابقه حساسیت دارویی دارد با شروع علایم باید به پزشک مراجعه کند.
١٠. برای بهبود علایم طبق دستور پزشک می‌توان از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کرد.
١١. از ترکیبات گیاهی ناشناخته (موضعی یا خوراکی) به هیچ عنوان نباید استفاده شود.
١٢. از خاراندن ضایعات باید خودداری شود، خارش ضایعات باعث زخمی و عفونی شدن پوست می‌شود.

علایم هشدار حساسیت‌های دارویی
در صورت بروز علایم هشدار حساسیت‌های دارویی باید سریعا به پزشک مراجعه شود.
عدم بهبودی پس از ٢٤ ساعت، تشدید ضایعه و گسترش یا دردناکی شدید آن، خارش بسیار شدید باوجود مصرف دارو، بروزتاول یا زخمی شدن ضایعات، تشدید قرمزی و گرمی ضایعه، بروز کهیر یا ضایعات پوستی در سراسر بدن، احساس خارش در سراسر بدن، تنگی نفس و سختی تنفس یا تنفس صدادار ازجمله علایم هشدار حساسیت‌های دارویی هستند که با بروز آنها باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
سرفه یا گرفتگی گلو، اختلال و سختی بلع، بیرون ریختن بزاق از دهان، تورم زبان، حلق، گلو و لب‌ها، تورم اطراف چشم، صورت یا دست و پاها، هرگونه خونریزی، تب و لرز، سردرد و سرگیجه، رنگ پریدگی و تعریق شدید، درد یا سنگینی قفسه سینه یا تپش قلب، اسهال، تهوع و استفراغ یا درد شکم، درد، سفتی یا تورم مفاصل و ضعف و بی‌حالی یا خواب آلودگی شدید از دیگر علایم هشدار حساسیت‌های دارویی به شمار می‌رود.